Długi Marsz w klubie Czarnej Dywizji. O historii z pasją opowiadał Marek Łazarz

Sala widowiskowa klubu w czwartek 22 lutego 2024 zapełniła się po brzegi. Na spotkanie z Markiem Łazarzem przyszli miejscy miłośnicy historii, a także żołnierze Dobrowolnej Służby Wojskowej z 34. Brygady Kawalerii Pancernej w Żaganiu.
Dyrektor Muzeum Obozów Jenieckich z wielką swadą opowiedział o nieznanych epizodach dotyczących ewakuacji obozów Luft III i Stalagu VIII C z Sagan do Sprembergu i dalej. Pokazał też zdjęcia, które wcześniej nigdy nie były publikowane, wykonane przez jednego z jeńców, podczas ewakuacji.

Marek Łazarz opowiedział o ciekawym, ale mało znanym epizodzie, dotyczącym Stalagu Luft III, jak przypadkiem do obozu trafił generał amerykańskiego wywiadu, który trafił tam właściwie na własne życzenie, ponieważ nie powinien znajdować się na pokładzie samolotu, w rejonie działań wojennych. - Generał miał skłonność do mówienia przez sen - opowiadał M. Łazarz. - Z tego powodu, aby nie zdradzić tajemnic, w czasie snu zaklejał sobie usta taśmą.

Dyrektor bardzo ciekawie pokazał miasto pod koniec działań wojennych. - Pod koniec stycznia 1945 roku do Żagania napływały grupy uchodźców niemieckich uciekających przed ofensywą radziecką - wyjaśniał. - Przed wybuchem wojny Żagań liczył ok. 20 tys. mieszkańców. Szacuje się, że w styczniu 1945 roku przebywało w mieście ok. 100 tys. ludzi. W obozach jenieckich Stalag Luft 3 i w Stalagu III panowała nerwowa atmosfera. Zarówno jeńcy, jak i wartownicy wiedzieli o nadciągającej ofensywie radzieckiej. Mówiło się nawet, że jeńcy mogą zostać fizycznie zlikwidowani.

Ewakuację Stalagu Luft 3 zarządzono 27 stycznia 1945. Ponad 10 tys. lotników alianckich, w tym wielu Polaków pomaszerowało przez Iłowę, Gozdnicę i Park Mużakowski do Sprembergu – a dalej koleją w głąb Niemiec. To wydarzenie przeszło do historii jako The Long March – Długi marsz. 8 lutego Niemcy ewakuowali Stalag VIII C, w którym było kilkanaście tysięcy jeńców, głównie Francuzów, a także stu powstańców warszawskich. Oni pomaszerowali ponad 500 km na zachód do obozu Zigenheim, koło Frankfurtu nad Menem. Wielu z nich tak długi marsz przypłaciło zdrowiem, a nawet życiem. Wielu ciągnęło ze sobą prymitywnie sklecone sanki z dobytkiem, który musieli często po drodze wyrzucać. - Jeden z jeńców miał ze sobą sporą paczkę z listami od żony - opowiadał M. Łazarz. - Po drodze okazało się, że każdy bagaż jest wielkim ciężarem. Musiał więc je zostawić w śniegu.

W piątek 16 lutego 1945, po czterodniowych walkach, oddziały radzieckie wkroczyły do Żagania. W mieście pozostało około 2 tys. mieszkańców. Pomimo zapewnień radzieckiego komendanta, że nie grozi im żadne niebezpieczeństwo, dochodziło do rabunków, gwałtów i podpaleń. W mieście pozostało także wielu jeńców, głównie francuskich, którzy zostali zatrudnieni przy porządkowaniu miasta. Do prac skierowano także ludność cywilną. Rosjanie zajęli także opustoszałe obozy jenieckie. W stalagach osadzono niemieckich jeńców wojennych, którzy przebywali w nich do listopada 1945 roku.
W czerwcu 1945 władza w mieście została przekazana w polskie ręce. Pierwszym burmistrzem Żegania, jak wtedy nazywano miasto, został Franciszek Walter. Przez polskie wojsko obozy zostały objęte dopiero w 1947 roku, a postostałe baraki zostały rozebrane na budulec do odbudowy Warszawy.

Kolejne spotkanie miłośników regionalistyki odbędzie się 21 marca 2024 o godz. 17.00, w klubie wojskowym przy ul. Żarskiej. Jego tematem będzie 80. rocznica lądowania żołnierzy generała Maczka w Normandii. Zobaczymy również film "Niepokonany" o generale Stanisławie Maczku.

Czytaj również na naszym portalu